بررسی تنوع ژنتیک برخی از توده های محلی خربزه طالبی با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیک و مولکولی

ملون (.cucumis melo l) یکی از مهم ترین محصولات سبزی ایران با 4/1 میلیون تن تولید در سال است. این محصول به دلیل سابقه کشت طولانی و تغییرات اقلیمی دارای تنوع بالایی است و با وجود ذخایر ژنتیک بسیار عظیم خربزه- طالبی در ایران و وجود بیش از 700 جمعیت خربزه-طالبی در بانک ژن تاکنون تحقیقات اندکی در این زمینه صورت گرفته که این امر باعث عدم آگاهی از میزان تنوع موجود در کشور و در معرض تهدید قرار گرفتن ذخایر ژنتیک آن شده است. این مطالعه با هدف شناسایی، جمع¬آوری و بررسی تنوع ژنتیک برخی از توده های بومی خربزه- طالبی کشور به وسیله نشانگرهای مورفولوژیک و مولکولی انجام شد. تجزیه خوشه ای بر اساس صفات کمی به خوبی نتوانست تفکیک مناسبی از گروه¬های باغبانی خربزه-طالبی داشته باشد. جهت بررسی مولکولی از آغازگرهای issr استفاده شد. محتوای اطلاعات چند شکل و شاخص نشانگر برای ارزیابی قدرت تفکیک نشانگرها محاسبه شد. تجزیه خوشه¬ای داده¬ها با استفاده از نرم افزار ntsys و الگوریتم upgma انجام گرفت که بر این اساس تفکیک گروه¬های باغبانی inodorus، cantalupensis، reticulates و dudaim به خوبی صورت گرفت. جهت ارزیابی ساختار ژنتیکی جمعیت از نرم افراز genalex استفاده شد. به منظور ارزیابی درصد سهم تنوع ژنتیک درون و بین جمعیتی در سطح مولکولی، تجزیه واریانس مولکولی انجام گرفت.تنوع بین جمعیت کمتر از تنوع درون جمعیت ها بود. علت این تنوع کم در بین جمعیت ها را می توان ناشی از هتروزیگوت بودن این گیاه دانست زیرا با تلاقی بین این توده ها میزان تفاوت ژنوم آن ها در طی زمان کم خواهد شد ولی با این حال تنوع درون توده به علت افتراق افراد درون جمعیت بالا است. در کل استفاده از نشانگر issr در بررسی تنوع ژنتیک توده¬های بومی خربزه- طالبی موجود در این پژوهش را می توان خوب توصیف کرد با این حال استفاده همزمان از نشانگرهای مورفولوژیک و مولکولی اختصاصی تر می تواند در تفکیک توده های بسیار نزدیک مفیدتر باشد.